Mô hình 5 áp lực cạnh tranh là gì?

Để giữ vững vị trí và phát triển trong thị trường, doanh nghiệp cần phải đánh giá và hiểu rõ các yếu tố tác động đến doanh nghiệp, bao gồm cả những yếu tố hiện tại và trong tương lai. Sử dụng mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Porter, những nhà quản trị sẽ tìm được hướng đi và nền tảng cho việc phát triển doanh nghiệp.

Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Porter là gì trong kinh doanh? 

Mô hình 5 áp lực cạnh tranh được sáng tạo bởi giáo sư Michael Porter tại trường Đại học Harvard, một chuyên gia trong lĩnh vực quản trị và cạnh tranh kinh doanh.

Theo mô hình này, giáo sư Porter xác định 5 yếu tố chính gây tác động đến hoạt động của tất cả các doanh nghiệp. Nếu nhà quản trị nghiên cứu và nắm rõ được những yếu tố này và cách chúng liên quan đến tình hình của doanh nghiệp, họ có thể đánh giá được lợi thế và bất lợi của doanh nghiệp và quyết định chiến lược tối ưu để tăng sức mạnh cho doanh nghiệp.

Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Porter vẫn được coi là phù hợp với hầu hết các doanh nghiệp hiện nay, trở thành một mô hình cơ bản của nền kinh tế hiện đại. Nó có thể áp dụng cho nhiều lĩnh vực và ngành nghề khác nhau, giúp hướng dẫn nghiên cứu cho doanh nghiệp, đánh giá mức độ cạnh tranh và xây dựng chiến lược cạnh tranh hiệu quả.

5 nhân tố chính trong áp lực cạnh tranh là gì? 

Sử dụng mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Porter có thể giúp doanh nghiệp định hướng nghiên cứu và đánh giá mức độ cạnh tranh của mình trong ngành. Các nhân tố chính bao gồm đối thủ cạnh tranh trong ngành, đối thủ cạnh tranh tiềm ẩn, sức mạnh từ nhà cung cấp, sức mạnh từ khách hàng và nguy cơ đe dọa từ sản phẩm, dịch vụ thay thế. Chúng ta cùng phân tích từng yếu tố trong mô hình để hiểu rõ hơn về mô hình này.

Các đối thủ cạnh tranh trong ngành

“Đối thủ cạnh tranh trong ngành” được xác định là các cá nhân, tổ chức, và doanh nghiệp hiện tại đang bán các sản phẩm tương tự với sản phẩm mà doanh nghiệp đang kinh doanh, với mức giá, tệp khách hàng, và giá trị sử dụng tương tự. Để định lượng đối thủ cạnh tranh, doanh nghiệp cần quan sát và phân tích thị trường, trả lời các câu hỏi như:

Ai là đối thủ cạnh tranh của doanh nghiệp? Hãy xác định danh sách các doanh nghiệp cùng kinh doanh sản phẩm uống. Ví dụ như Coca-Cola có đối thủ là Pepsi.

Bao nhiêu doanh nghiệp đang cùng hoạt động trong ngành? Khi có quá nhiều doanh nghiệp cùng cạnh tranh trên thị trường với sản phẩm tương tự, sản phẩm sẽ trở nên mất đầy hấp dẫn nhưng cạnh tranh sẽ tăng cao.

Đến mức nào đối thủ cạnh tranh của doanh nghiệp có sức mạnh? Khi thị trường có nhiều doanh nghiệp cung cấp sản phẩm tương tự nhưng có sự chênh lệch rõ ràng về tiềm năng và sức mạnh, doanh nghiệp có thể tính toán mức độ ảnh hưởng của đối thủ đến hoạt động kinh doanh.

Như vậy, có hai yếu tố quan trọng khi nghiên cứu đối thủ cạnh tranh trong ngành, đó là số lượng doanh nghiệp trong lĩnh vực và năng lực cạnh tranh của mỗi doanh nghiệp.

Các đối thủ cạnh tranh tiềm ẩn 

Nếu các đối thủ hiện tại là đối thủ trong ngành, đối thủ tiềm ẩn lại là những đối thủ trong tương lai mà doanh nghiệp có thể gặp phải. Chúng chưa gây đe dọa tại thời điểm hiện tại nhưng có thể trở thành một đe dọa nếu doanh nghiệp không cập nhật thông tin tốt. Để chuẩn bị cho tương lai, doanh nghiệp cần tính đến xu hướng ngành hàng và đánh giá tiềm năng của đối thủ, để biết họ có thể tác động như thế nào tới thị trường và doanh nghiệp.

Để có thể chiếm lĩnh thị trường và tăng khả năng cạnh tranh, doanh nghiệp cần tạo ra những điểm độc đáo, thú vị trong sản phẩm mình và có thể xem xét độc quyền sản phẩm.

Theo ý kiến của Giáo sư Porter, để trở thành tốt trong cạnh tranh, doanh nghiệp cần biến mình trở nên độc nhất. Không có công ty hoặc sản phẩm nào là tốt nhất vì tất cả phụ thuộc vào nhu cầu của khách hàng. Vì vậy, chiến lược phát triển và tăng hiệu quả cạnh tranh chính là độc quyền và khác biệt.

Sức mạnh từ nhà cung cấp

Nhà cung cấp là đối tác tham gia vào việc cung cấp nguyên vật liệu cho hoạt động sản xuất sản phẩm của công ty. Khi tìm kiếm một nhà cung ứng phù hợp, doanh nghiệp sẽ phải xem xét ba yếu tố chính là:

Số lượng nhà cung ứng có thể cung cấp nguyên vật liệu cho doanh nghiệp.

Đặc điểm của sản phẩm của nhà cung ứng có điểm gì đặc biệt và thu hút doanh nghiệp.

Chi phí vận chuyển từ nhà cung ứng đến doanh nghiệp.

Các nhà cung cấp có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất, doanh thu và cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Giá cung cấp sẽ ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm và lợi nhuận của doanh nghiệp. Nếu giá đầu vào tăng cao, doanh nghiệp có thể phải tăng giá bán hoặc giảm chất lượng sản phẩm để giữ lợi nhuận. Nếu nhà cung cấp quá ít hoặc không ổn định, hoạt động sản xuất của doanh nghiệp có thể bị đe dọa và phải đóng cửa.

Sức mạnh từ khách hàng 

Khách hàng là nguồn tiêu dùng trực tiếp của sản phẩm, và tạo ra nguồn thu cho doanh nghiệp. Họ có thể là cá nhân hoặc tổ chức và có thể là người bán buôn, bán lẻ, đại lý hoặc khách hàng cuối cùng. Khi tìm hiểu về khách hàng, chúng ta cần đánh giá mức độ ảnh hưởng của họ trên 3 phương diện: lượng, chấp nhận chuyển đổi và tác động đến giá cả và chất lượng. Nhân tố quan trọng của khách hàng là quyền lựa chọn và trả giá cho sản phẩm mà họ muốn mua. Nhu cầu của khách hàng có thể trực tiếp quyết định mức giá của sản phẩm.

Nguy cơ từ những dịch vụ, sản phẩm thay thế

Sản phẩm thay thế là những sản phẩm có cùng chức năng sử dụng nhưng lại khác chủng loại, ví dụ như nước giải khát có gas và trà sữa, chổi quét nhà và máy hút bụi. Sự phát triển của công nghệ, mở rộng thị trường toàn cầu và chiến lược sản xuất kinh doanh hiệu quả là 3 yếu tố làm cho sản phẩm thay thế được đẩy lên cao về mặt cạnh tranh.

Phát triển hiện đại của khoa học và công nghệ đã cho ra đời nhiều sản phẩm mới, với tính tiến bộ và hiện đại hơn so với các sản phẩm trước. Khi các sản phẩm cũ không còn phù hợp, chúng sẽ bị thị trường loại bỏ.

Lời kết

Chúng ta đã tìm hiểu về 5 yếu tố ảnh hưởng đến sự cạnh tranh của doanh nghiệp dựa trên các áp lực cạnh tranh của Porter. Sử dụng những kiến thức này, nhiều doanh nghiệp đã có thể tăng cường sức mạnh và chuẩn bị kế hoạch kinh doanh hiệu quả để cạnh tranh trên thị trường hiện đại và đầy thách thức.